BOŞANMA DAVASINDA TEDBİR NAFAKASI

1- Tedbir Nafakası Nedir?

Eşler arasındaki evlilik birliği hakim tarafından verilen boşanma kararının kesinleşmesine kadar devam eder. Yani boşanma davası açılmış olsa da evlilik birliği hukuken devam etmektedir. Dolayısıyla boşanma davası süresince eşlerin birbirine olan yardımlaşma yükümlülüğü de devam eder. Eşin bakım ve yardımlaşma yükümlülüğünün gereği olarak, boşanma davasının devamı süresince diğer eş ve müşterek çocuk için ödenen nafakaya tedbir nafakası denir. (Bknz: Evlilik Birliği Devam Ederken İstenebilecek Tedbir Nafakası)

Tedbir nafakasının amacı boşanma davası sırasında maddi açıdan zor durumda olan eşin ve bakımı altında bulunan çocukların daha fazla mağdur edilmesini önlemektir.

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) geçici önlemler başlıklı 169. maddesine göre “ Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.” Bu madde gereğince hakim, boşanma davası sırasında maddi olarak zor duruma düşen eş ve çocuk için tedbir nafakasına kendiliğinden hükmedecektir.

Erkek tedbir nafakası alabilir mi? sorusunun cevabına TMK’nun 169. maddesinde yer verilmiştir. Zira bu maddede lehine tedbir nafakasına hükmedilecek eş açısından kadın ya da erkek ayrımı yapılmamıştır. Yani sadece kadın olan eş için değil, şartları var ise erkek olan eş için de tedbir nafakasına hükmedilmesi mümkündür. TMK kadın ve erkek eşitliğine dayanmaktadır. Bu nedenle ailenin bakım ve geçindirilmesi yükümlülüğü her iki eşe aittir.

2-Tedbir Nafakasının Özellikleri

Boşanma davası sırasında eşlerin arasındaki anlaşmazlık ve uyuşmazlık nedeniyle ailevi ilişkileri zayıflamaktadır. Dava sırasında eşler evliliğin yüklediği görev ve sorumlulukları yerine getirmekte çoğunlukla isteksiz davranmakta hatta bu görev ve sorumlulukları yerine getirmekten kaçınmaktadır.

Eşlerin yardımlaşmalarının ve ailevi ilişkilerinin zayıfladığı/son bulduğu hatta birbirlerine karşı husumet besledikleri bu dönemde maddi açıdan zayıf durumda olan eş ve müşterek çocuklar sıkıntıya düşmektedir.

Bu nedenle TMK’nun 169. maddesi gereğince tarafların talebi olmasa dahi, boşanma davası açıldığında dava süresince eşlerin barınmasına, geçimine, mallarının yönetimine, çocukların bakım ve korunmasına yönelik tüm tedbirleri hakim kendiliğinden almak zorundadır.

Bu sayede boşanma davası süresince eş ve çocukların muhtaç duruma düşmesi engellenmeye çalışılmıştır.

Tabi ki eşlerin de hem kendisi hem de çocukları için tedbir nafakası talep etme hakkı bulunmaktadır.

Tedbir nafakasına hangi tarihten itibaren hükmedilir? Tedbir nafakasının başlangıç tarihi nedir? Tedbir nafakasına boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren hükmedilir. Hakim tarafından boşanma davasının açılmasından sonraki bir tarihte tedbir nafakasına karar verilmiş olsa dahi tedbir nafakasının başlangıç tarihi boşanma davasının açıldığı tarihtir. Örneğin; boşanma davası 01.02.2021 tarihinde açılmış, hakim tarafından kadın lehine tedbir nafakası ödenmesine 01.06.2021 tarihinde karar verilmiş olsa dahi tedbir nafakasının başlangıç tarihi davanın açıldığı 01.02.2021 tarihidir. Yani lehine tedbir nafakasına hükmedilen kadın geçmişe yönelik aylar için de tedbir nafakası alacaktır.

Tedbir nafakası ne zaman sona erer? Tedbir nafakası boşanma davası sonunda verilen kararın kesinleşme tarihine kadar devam eder. Hakim boşanma davasının reddine karar vermiş ise red kararının kesinleşmesine veya boşanma davasının kabulüne karar vermiş ise boşanma kararının kesinleşmesine kadar tedbir nafakası devam eder. Ancak boşanma talebi ile açılan dava sonunda hakim boşanma yerine ayrılık kararı vermiş ise bu durumda tedbir nafakasının süresi farklılık gösterir. Tedbir nafakası dava tarihinden itibaren başlasa da mahkeme tarafından belirlenen ayrılık süresinin bitmesine kadar devam eder. Açılan boşanma davası sırasında tedbir nafakasına karar verildikten sonra boşanma davasından feragat edilmiş ise tedbir nafakası davadan feragat edildiği tarihte son bulur. Zira feragat kesin hükmün sonuçlarını doğurduğundan ayrıca feragat nedeniyle davanın reddi kararının kesinleşmesine gerek yoktur.

Hakim, eşlerin ekonomik ve sosyal durumlarını, gelirlerini, üzerine kayıtlı menkul veya gayrimenkul bulunup bulunmadığını tespit ettikten sonra bir eşin diğer eşe tedbir nafaka ödeyip ödemeyeceğine, ödemesi gerekiyor ise miktarına karar verir.

Çalışan kadın tedbir nafakası alabilir mi? Bu konuda Yargıtay’ın çok sayıda örnek kararı bulunmaktadır. Yargıtay’a göre eşlerin aylık gelirleri ve ekonomik durumları birbirine yakın ise tedbir nafakasına hükmedilmeyecektir. Kadının geliri, erkeğin gelirinden fazla ise kadına tedbir nafakası verilmeyecektir. Ancak erkeğin geliri kadının gelirinden fazla ise erkek tedbir nafakası öder ancak kadının gelirinin olması nafakanın miktarının belirlenmesinde dikkate alınır. Yani kadının çalışması ve aylık gelirinin olması kocasını nafaka ödemekten kurtarmaz, sadece nafakanın miktarı belirlenirken bu husus dikkate alınır.

Tedbir nafakasına karar verilirken kusur dikkate alınır mı? Tedbir nafakasına karar verilirken eşin kusurlu ya da kusursuz olup olmadığı incelenmez. Zira TMK tedbir nafakası talep etmek için eşin kusursuz olması ya da az kusurlu olması gerektiğine dair bir düzenleme yapmamıştır. Yani tedbir nafakası talep eden eş davada kusurlu olsa bile ekonomik açıdan zor durumda ise diğer eşten tedbir nafakası talep edebilir. Hatta tedbir nafakası talep eden eşin kusurlu olması nafakanın miktarının tespitinde dahi etkili değildir.

Tedbir nafakasından feragat edilebilir mi? Boşanma davası sırasında tedbir nafakasından feragat edilebilir. Bu durumda tedbir nafakasından feragat eden eş lehine nafakaya hükmedilmez. Lehine tedbir nafakasına hükmedilen eş sonradan da tedbir nafakasından feragat edebilir.

3- Tedbir Nafakasını Kim İsteyebilir?

Tedbir nafakasının amacı boşanma davası devam ederken eş ve çocukların muhtaç duruma düşmesinin engellenmesidir. Bu nedenle herhangi bir geliri olmayan veya geliri olsa da hayatını idame ettirmeye yetecek düzeyde yeterli geliri olmayan veya eşine kıyasla daha az geliri olan eş tedbir nafakası alabilecektir. Tedbir nafakasının miktarı tüm koşullar göz önünde bulundurularak hakim tarafından belirlenecektir.

Ayrıca boşanma davası devam ederken çocuklar için de tedbir nafakası istenebilecektir. Boşanma davası sırasında çocuğun fiilen yanında bulunduğu eş, diğer eşten tedbir nafakası talep edebilecektir. Zira evlilik birliğinde eşler müşterek çocukların bakımın, gözetim ve eğitimine beraberce katılmak ve özen göstermekle yükümlüdür. TMK’nun 327. maddesi “Çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması için gerekli giderler ana ve baba tarafından karşılanır.” şeklindedir. Anne ve babanın bu yükümlülüğü boşanma davası süresinde de devam eder. Hatta boşanma davası sonunda velayet kendisine bırakılmayan çocuğun reşit olmasına kadar anne veya babanın bu yükümlülüğü devam etmektedir.

Çocuk için verilecek tedbir nafakasının miktarı, anne veya babanın geliri, çocuğun ihtiyaçları gibi tüm koşullar göz önünde bulundurularak hakim tarafından belirlenecektir.

4- Tedbir Nafakasının Miktarı Nasıl Belirlenir?

Tedbir nafakasının miktarı boşanma davasına bakan hakim tarafından belirlenir. Nafakanın miktarının belirlenmesinde hakimin geniş bir takdir yetkisi vardır. Hakim topladığı verileri de dikkate alarak her somut durumu göz önüne alarak hakkaniyete göre bir karar verecektir. Nafaka miktarının belirlenmesinde objektif ölçütler bulunmaması, hakimin geniş takdir hakkının bulunması nedeniyle nafaka miktarları mahkemeden mahkemeye farklılık göstermektedir. (Bknz: Boşanma Davasında İstenebilecek Nafakalar)

Tedbir nafakasının miktarının belirlenmesi için öncelikle hakim tarafların ekonomik ve sosyal durumlarının tespiti için araştırma yaptıracaktır. Bu araştırma kolluk güçleri tarafından yapılmakta ve araştırma sonucunda düzenlenen tutanak dosyaya iletilmektedir.

Ayrıca tarafların üzerine kayıtlı menkul veya gayrimenkul bulunup bulunulmadığı araştırılacak, kayıtlar dosyaya getirtilecektir.

Eşlerin maaşları, maaş dışında başka bir gelirinin olup olmadığı tespit edilecek, SGK kayıtları alınacaktır. Daha önce de belirttiğimiz üzere, kural olarak, kadının çalışması erkeğin nafaka ödememesi sonucunu doğurmaz, kadının çalışması nafakanın miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.

Toplanan bütün deliller, tarafların maddi güçleri, ekonomik ve sosyal durumları, yaşadıkları çevre, barınma, yiyecek, eğitim, sağlık gibi tüm ihtiyaçları, günün ekonomik koşullarına göre paranın değeri göz önünde bulundurularak tedbir nafakasının miktarını hakim belirleyecektir. Nafaka belirlenirken hakkaniyet ilkesi esas alınacaktır.

Tedbir nafakasının miktarının, değişen şartlar göz önünde bulundurularak boşanma davası sırasında artırılıp azaltılması mümkündür.

Ankaranın başarılı ve deneyimli boşanma avukatlarından olan Avukat Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi olarak bu yazımızda, boşanma davasında tedbir nafakası konusu ele alınmıştır. Kim tedbir nafakası alabilir? Tedbir nafakasının şartları nelerdir? Tedbir nafakası ne zaman başlar, ne zaman biter? gibi soruların cevaplarına ve tedbir nafakası hakkında ayrıntılı bilgilere yazımızda yer verilmiştir. Tarafların hak kaybına uğramaması ve bu zorlu süreci daha iyi atlatabilmeleri için eşler arasındaki uyuşmazlıkların alanında uzman avukatlarla birlikte gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada Ankara Boşanma Avukatı Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi bilgi ve tecrübesiyle hukuki sorunlarınızın çözümünde danışmanınız ve desteğiniz olacaktır.