BOŞANMA DAVASINDA MADDİ TAZMİNAT

Genel Olarak

Eşler arasındaki evlilik birliğinin sona ermesinin yani boşanmanın bazı mali sonuçları bulunmaktadır. Bunların en başında da maddi tazminat istemi gelmektedir.

Genel olarak maddi tazminat, malvarlığında meydana gelen zararı karşılamak amacıyla ödenen paradır.

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 174/1. maddesinde boşanmada maddi tazminat düzenlenmiştir. Bu maddeye göre “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.”

Yani eşlerin boşanma nedeniyle zedelenen mevcut veya beklenen menfaatlerin karşılığı olarak maddi tazminat ödenmesi düzenlenmiştir. Sonuçta boşanma nedeniyle eşler birbirlerinin desteğinden mahrum kalmaktadır.

Maddi tazminatın amacı, boşanma nedeniyle eşin malvarlığında ortaya çıkmış veya ileride doğması beklenen eksilmenin telafi edilmesidir.

Maddi tazminatın amacından şaşmaması için mahkemelerin maddi tazminat miktarı belirlerken; tazminat ödeyecek tarafın yıkımına sebep olacak kadar yüksek miktar belirlememesi ancak maddi tazminat alacak tarafın da boşanmadan sonra maddi sıkıntıya düşmesine neden olacak kadar az miktar belirlememesi gerekmektedir.

Zaten boşanma nedeniyle oluşan mevcut veya oluşacak zararı tam olarak belirleyebilmek mümkün değildir. Bu nedenle kanunda maddi tazminat talep eden eş için “…uygun bir maddi tazminat isteyebilir”  denilmiştir. Hükmedilecek miktarı hakim belirleyecektir.

Mevcut menfaatten kastedilen nedir? Evlilik birliği içinde eşlerin emeğiyle evlilik birliğinin giderlerine katılma ve eşine yardımcı olma yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerin davalı eş tarafından yerine getirilmesi dava eş için menfaat teşkil eder. Bir başka deyişle boşanma nedeniyle bu yükümlülüklerin artık yerine getirilmeyecek olması davacı eş bakımından mevcut menfaatin zedelenmesidir.

Beklenen menfaat nedir? Beklenen menfaat henüz doğmamış fakat evlilik birliği devam etseydi büyük bir ihtimalle doğacağı söylenebilen yararlardır.

Kanunda boşanma davasında maddi tazminat istemek açısından kadın ve erkek yönünden ayrım yapılmamıştır. Yani hem kadın hem de erkek eş şartları oluştuğu takdirde diğerinden maddi tazminat isteyebilir.

Boşanma nedeniyle maddi tazminat isteyen kişi davacı eş, maddi tazminat istenen kişi de davalı eştir.

Usulüne uygun olarak açılmış bir boşanma davası olmadan ileri sürülen maddi tazminat istemi dikkate alınmayacaktır. Bu nedenle şayet davalı eş de maddi tazminat talep etmek istiyorsa süresi içerisinde karşı dava açmalı veya ayrı bir boşanma davası açmalıdır. Davalı eş tarafından boşanma davası açılmadan, sunulan cevap dilekçesinde veya duruşmalarda davalı tarafından maddi tazminat talep edilmesi herhangi bir sonuç doğurmaz.

Boşanma davasında talep edilen tazminata mahkeme tarafından hükmedilebilmesi için gerekli şartlar bulunmaktadır. Kısaca bunlar, tazminat isteyen eşin kusursuz ya da az kusurlu olması, tazminat istenen eşin kusurlu olması, zararın gerçekleşmesi, illiyet bağının bulunması ve hukuka aykırılığın bulunmasıdır. Bu şartların ayrıntısı bir diğer yazımızda yer almaktadır.

Boşanma Davasındaki Maddi Tazminatın Özellikleri

Boşanma davasında talep edilen maddi tazminat, diğer maddi tazminat taleplerinden farklıdır ve ayrı özelliklere sahiptir. Bunlar;

Boşanmanın Eki Niteliğindedir

Boşanma davasıyla birlikte istenilen maddi tazminat boşanmanın eki (ferisi) niteliğindedir. Yani bu davadaki maddi tazminat istemi, boşanmaya bağlı bir haktır. Maddi tazminat istemi boşanmaya sebep olan olaylardan kaynaklanmaktadır.

Mahkeme tarafından ey lehine maddi tazminata hükmedilebilmesi için öncelikle boşanma kararı verilmesi gerekmektedir. Hakim boşanmaya karar vermeden maddi tazminata hükmedemez.

Ayrıca maddi tazminat talep eden eşin malvarlığında bir azalmanın gerçekleşip gerçekleşmediği veya gerçekleşmeyeceğinin de tespit edilmesi gerekmektedir.

Boşanmanın Eki Niteliğinde Olduğu İçin Nispi Harca Tabi Değildir

Boşanma davasıyla birlikte talep edilen maddi tazminat istemi boşanmanın ferisi niteliğinde olduğu için ayrı bir harca tabi değildir. Yani davacı eşin boşanma davası açarken ödediği maktu harç boşanma davasıyla birlikte talep edilen maddi tazminat istemeni de kapsamaktadır.

Davacının ayrıca talep ettiği maddi tazminatın miktarına göre nispi harç yatırması gerekmemektedir.

Buradan hareketle boşanma davası sırasında dava ıslah edilerek maddi tazminat miktarı yükseltilse dahi ıslah harcı ve ıslah edilen miktara ilişkin dava harcının yatırılmasına gerek yoktur. Zira maddi tazminat talebi zaten harca tabi değildir.

Maddi tazminat isteminin kısmen kabulü kısmen reddi halinde reddedilen kısım için ayrıca harca ve vekalet ücretine karar verilmez.

Maddi Tazminat İstemi Malvarlığına İlişkin Bir Hak Olduğu İçin Mirasçılara Geçer

Boşanma ile birlikte eşin malvarlığında boşanmaya bağlı olarak maddi zarar ortaya çıkmaktadır.

Bu nedenle maddi tazminat istemi malvarlığına ilişkin bir haktır. Boşanmayla birlikte maddi tazminata karar verilmesi halinde tazminat alacaklısı eş öldüğünde mirasçıları diğer eşten maddi tazminatın ödenmesini talep edebilir. Çünkü maddi tazminat mirasçılara geçebilen bir haktır.

Ancak eş boşanma davası sırasında maddi tazminat talep etmeden ölmüşse mirasçıların middi tazminat talep etmeleri mümkün olmayacaktır.

TMK’nun 176/1. maddesine göre “Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir.” Bu maddeye göre maddi tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilmiş ve sonrasında tazminat alacaklısı eş ölmüşse mirasçılar kalan tazminatın ödenmesini talep edemez. Zira irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat eşlerden birinin ölümüyle kendiliğinden son bulur. Ancak mirasçıların birikmiş, ödenmemiş maddi tazminat iratlarının ödenmesini isteme hakkı mevcuttur.

Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Bir Hak Değildir

Boşanma davası açma hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Yani boşanma davası açma hakkını kişinin şahsen kullanması gerekir. Bu nedenle örneğin ayırt etme gücüne sahip kısıtlı eş, yasal temsilcisinin iznini, rızasını almadan boşanma davasını bizzat açabilir. Daha önceki yazımızda kişilerin ehliyet durumlarına göre boşanma davası açabilme konusuna yer verilmiştir.

Her ne kadar boşanma davası açma hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olsa da boşanma davasında veya sonrasında maddi tazminat isteme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak değildir. Bu nedenle yasal temsilci bu hakkı kısıtlıyı temsilen kullanabilir ve maddi tazminat isteminde bulunabilir.

Talebe Bağlıdır

Boşanma davasında istenilen maddi tazminat istemi talebe bağlıdır. Bu nedenle eş talep etmeksizin hakim kendiliğinden maddi tazminata karar veremez.

Talebe bağlı olması nedeniyle hakim, talep edilenden fazla miktara maddi tazminata da karar veremez. Ancak talep edilen maddi tazminattan daha azına karar verilmesi mümkündür.

Maddi tazminat talebinin talebe bağlı olması nedeniyle boşanma davası sırasında veya sonrasında maddi tazminattan tamamen veya kısmen vazgeçilmesi mümkündür.

Davacı eş tarafından talep edilmesi halinde maddi tazminat için faize hükmedilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus maddi tazminat için faiz başlangıcının dava tarihi değil boşanma kararının kesinleşme tarihidir. Yani boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren istek halinde faize hükmedilebilir.

Ankaranın başarılı ve deneyimli boşanma avukatlarından olan Avukat Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi olarak bu yazımızda, boşanma davasında maddi tazminat konusu ele alınmıştır. Tarafların hak kaybına uğramaması ve bu zorlu süreci daha iyi atlatabilmeleri için eşler arasındaki uyuşmazlıkların alanında uzman avukatlarla birlikte gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada Ankara Boşanma Avukatı Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi bilgi ve tecrübesiyle hukuki sorunlarınızın çözümünde danışmanınız ve desteğiniz olacaktır.