BOŞANMA DAVASINDA MADDİ TAZMİNATIN ŞARTLARI

Boşanma davasında maddi tazminatın tanımı ve özellikleri bir diğer yazımızda ayrıntısıyla incelenmiştir. Bu yazımızda ise boşanma davasında davacı lehine maddi tazminata hükmedilebilmesi için bulunması gereken şartlar açıklanmaktadır. Ancak bu şartların tamamının var olması halinde  maddi tazminat istemi kabul edilebilecektir.

Boşanma davasında maddi tazminata hükmedilebilmesi için bulunması gereken şartlar;

-Evlilik birliğinin boşanma kararıyla sona ermesi

-Davacının kusursuz veya az kusurlu olması

-Davalının kusurlu olması

-Boşanma yüzünden davacının zarara uğramış olması (mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmiş olması)

-Boşanma ve maddi zarar arasında uygun nedensellik bağının bulunması

-Hukuka aykırılık unsurunun bulunması

-Davacının süresinde ve usulüne uygun bir şekilde maddi tazminat talebinde bulunmasıdır.

Evlilik Birliğinin Boşanma Kararıyla Sona Ermesi

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 174/1. maddesinde açıkça “…boşanma yüzünden…” denilerek maddi tazminatın boşanma nedeniyle istenebileceği belirtilmiştir.

Daha önceki yazımızda da açıkladığımız üzere boşanma davasında istenebilecek maddi tazminat boşanmanın ferisi yani eki niteliğindedir. Yani maddi tazminata karar verilmesi öncelikle boşanma kararı verilmesine bağlıdır.

Mahkeme boşanma kararı vermeden maddi tazminat ödenmesine karar veremez.

Her ne kadar mahkeme tarafından hükümde boşanma kararı ile birlikte maddi tazminata yer verilse de boşanma kararı kesinleşmeden maddi tazminatın ödenmesi istenemez.

Evliliğin ölüm, gaiplik gibi boşanma dışında başka bir sebeple sona ermesi halinde maddi tazminat isteminde bulunulamaz.

Ancak TMK’nun 158/2. maddesindeki “Eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi, tazminat, nafaka ve soyadı hakkında boşanmaya ilişkin hükümler uygulanır.” hüküm gereğince evliliğin nispi ya da mutlak butlanı nedeniyle evliliğin iptaline karar verilmesi halinde maddi tazminat istenebilecektir.

Önemle belirtmek gerekir ki her ne kadar maddi tazminata karar verebilmek için tarafların boşanmış olması gerekli ise de eşlerin sadece boşanmış olması maddi tazminat isteme hakkını vermez. Yukarıda belirttiğimiz diğer şartların da gerçekleşmesi gereklidir.

Davacının Kusursuz veya Az Kusurlu Olması

Boşanma davasında kusur ne demektir?

Evlilik birliğinin düzeni, sürekliliği ve korunması için eşlerin sergilemesi gereken, yerine getirmesi gereken, eşlerden beklenen davranış ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle boşanmaya neden olma kusur olarak kabul edilmektedir.

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) nedeniyle boşanmaya karar verilebilmesi için davalı eşin kusurlu olması gereklidir. Buradan hareketle açılan boşanma davasında davalı eş kusurlu değilse boşanmaya ve dolayısıyla maddi tazminata karar verilemeyecektir.

Genelde açılan boşanma davalarında evliliğinin sona ermesine neden olan olaylarda her iki eşin de kusurlu olduğu görülmektedir. Peki bu durumda ne olacaktır? Davacı eş kusurlu olsa da maddi tazminat isteyebilir mi, alabilir mi?

Davacı eş eşit kusurlu, ağır kusurlu veya tam kusurlu eş maddi tazminat alamaz.

Maddi tazminat isteyen davacı eş kusursuz veya davalıya göre daha az kusurlu ise diğer şartların da mevcut olması halinde maddi tazminat alabilir. Yani boşanma nedeniyle mevcut veya beklenen menfaatleri zarar gören eş, kusurlu olsa bile maddi tazminat isteyebilir. Yeter ki kusuru diğer eşin kusurundan fazla olmasın.

Davacının kusurunun daha az olmasını, tek başına boşanmaya sebep olmayan davranışlar olarak belirtebiliriz. Yani diğer eşin teşvik, kışkırtma, tahrik gibi davranışlarına tepki sayılan ve boşanmaya karar verilebilmesi için tek başına yeterli görülmeyen davranışlardır.

Davalının Kusurlu Olması

Kendisinden maddi tazminat istenilen davalı eş kusurlu olmalıdır ve açıklandığı üzere kusuru varsa davacının kusurundan daha fazla olmalıdır.

Bu nedenle davacının kanundaki kusura dayalı boşanma sebeplerinden birine dayanarak boşanma davasını açması gereklidir. Örneğin akıl hastalığı sebebine dayanılarak açılan boşanma davasında davalının kusurlu olması aranmadığı için davacı lehine maddi tazminat verilemeyecektir.

Ancak davalı eş kusuruyla boşanmaya neden olmamışsa yani tarafların boşanmasında davalının kusuru bulunmuyorsa (örneğin kusuru olmaksızın ölümcül riski bulunan bulaşıcı hastalığa yakalanmışsa) davacı lehine maddi tazminata karar verilmeyecektir.

Boşanma Yüzünden Davacının Zarara Uğramış Olması

Boşanma nedeniyle maddi tazminata karar verilebilmesi için davacı eşin malvarlığında maddi zararın oluşması ve bunun da mevcut veya beklenen menfaatlerin zedelenmesi nedeniyle ortaya çıkması gereklidir.

Burada iki türlü zarar söz konusudur; birincisi mevcut zarar diğeri de ileride ortaya çıkması beklenen muhtemel zarardır.

Mevcut veya beklenen menfaatin neler olduğu kanunda açıkça belirtilmediği için bu husus hakimin takdirine bırakılmıştır.

Ancak mevcut veya beklenen menfaatlerin eşin evlilik nedeniyle elde ettiği, boşanmaya karar verilmeyip evlilik devam etseydi elde edeceği, devam edecek olan menfaatlerdir.

Boşanma ve Maddi Zarar Arasında Uygun Nedensellik Bağının Bulunması

Zararın boşanma nedeniyle ortaya çıkması gerekmektedir. Yani malvarlığında ortaya çıkan zarar boşanma nedeniyle oluşmalıdır.

Boşanma ile ilgisi olmayan, boşanmadan bağımsız olarak ortaya çıkan zarar bu kapsamda Boşanma ile ortaya çıkan maddi zarar arasında nedensellik bağı bulunmuyorsa maddi tazminat ödenmesine karar verilemeyecektir.

Hukuka Aykırılık Unsurunun Bulunması

Boşanma nedeniyle maddi tazminata karar verilebilmesi için davacı eşin mevcut veya beklenen menfaatlerinin hukuka aykırı bir şekilde zedelenmesi gerekmektedir.

Hukuka aykırılık, boşanma nedeniyle ortaya çıksa da eşlerin sadece boşanmış olması tek başına hukuka aykırılığı beraberinde getirmez.

Hukuka aykırılığın oluşması için davalı eşin evlilik birliğinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve boşanmaya neden olacak kusurlu davranışlarda bulunması gerekmektedir. Hukuka aykırılık bir nevi boşanmaya neden olan olaylardaki kusurla birlikte değerlendirilir.

Davacının Süresinde ve Usulüne Uygun Şekilde Maddi Tazminat Talebinde Bulunması

Daha önceki yazılarda da belirttiğimiz üzere mahkemenin maddi tazminata karar verebilmesi için davacı eşin maddi tazminat talebinde bulunması gerekmektedir. Maddi tazminat istemi talebi bağlı olup hakim talep olmaksızın kendiliğinden maddi tazminata karar veremez. Yani maddi tazminat isteminde bulunmayan eş maddi tazminat alamaz.

Maddi tazminat isteminde bulunmakta usul hukuku kurallarına göre belli bir şekle ve süreye tabidir. Süresinden sonra veya usulüne uygun bir şekilde istenmediği takdirde hakim maddi tazminata karar veremeyecektir. Bu konunun ayrıntıları bir diğer yazımızda ele alınmıştır.

Ankaranın başarılı ve deneyimli boşanma avukatlarından olan Avukat Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi olarak bu yazımızda, boşanma davasında maddi tazminatın şartları konusu ele alınmıştır. Tarafların hak kaybına uğramaması ve bu zorlu süreci daha iyi atlatabilmeleri için eşler arasındaki uyuşmazlıkların alanında uzman avukatlarla birlikte gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada Ankara Boşanma Avukatı Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi bilgi ve tecrübesiyle hukuki sorunlarınızın çözümünde danışmanınız ve desteğiniz olacaktır.