EŞLERDEN BİRİ CİNSİYET DEĞİŞTİRİRSE NE OLUR?

Evlilik, bir kadın ve bir erkeğin aile kurmak, yaşamlarını beraber geçirmek amacıyla önceden belirlenmiş hukuk kurallarına uygun olarak bir araya gelmeleridir. Yani evlenmenin gerçekleşebilmesi için ayrı cinsten iki kişinin bir hayat ortaklığı, aile kurmak için anlaşarak bir araya gelmesi ve bunu hukuk düzeninin belirlediği kurallara uygun olarak gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Aynı cinsten iki kişinin birbiriyle evlenmesi hukukumuza göre mümkün değildir. Hollanda, Almanya gibi bazı ülkelerde kadının kadınla, erkeğin erkekle evlenmesine imkan tanınmış olsa da bu durum kesinlikle Türk hukukunda geçerli değildir. Yani Türk hukukuna göre bir kadın kadınla, bir erkek de erkekle evlenemez. Her nasılsa böyle bir evlenme gerçekleşmiş ise bu evlilik yok hükmündedir, en baştan beri geçersizdir.

Aynı cinsten iki kişi bir şekilde evlenmiş ise bu evliliğin yok hükmünde olduğunu geçersiz olduğunu belirttik. Peki aynı cinsten iki kişi evlendikten sonra eşlerden birisi cinsiyet değiştirir ise durum ne olacaktır? Örneğin iki erkek her nasılsa evlenmiş ise evlilik tarihinden sonra erkek eşlerden birisi cinsiyet değişikliği ile kadın olmuşsa ne olacaktır? Böyle bir durumda aralarındaki evlilik geçerli hale gelecek midir? Hayır. Aynı cinsten iki kişi her nasılsa evlenmiş ise ve evlilik tarihinden sonra eşlerden biri cinsiyet değiştirmiş olsa bile aralarındaki evlilik geçerlilik kazanmayacaktır. Böyle bir durumda da evlilik yok hükmündedir.

Peki bir kadın ve bir erkek evlendikten sonra eşlerden birinin cinsiyet değiştirmesi mümkün müdür? Yani evli bir kişi herhangi bir karara izne ihtiyaç duymadan cinsiyet değiştirebilir mi?

Bu durum Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesindeki düzenleme ile açıklığa kavuşturulmuştur. Bu maddeye göre “Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.”.

Yani hukukumuza göre bir kişinin cinsiyet değiştirebilmesi için mahkemenin cinsiyet değişikliğine izin vermesi gerekmektedir. Mahkemenin cinsiyet değişikliğine izin verebilmesinin ön şartlarından birisi de kişinin evli olmasıdır. Yani evli olan bir kişinin cinsiyet değiştirilmesine izin verilmemektedir. Ancak bekar bir kişinin cinsiyet değiştirmesine izin verilebilmekte olup bu durum da sıkı şartlara ve mahkeme kararına bağlıdır.

Tabi ki bir kişinin yasal olmayan yolla, mahkemeden gerekli izni almadan cinsiyet değiştirmesi kabul edilemez bir durumdur. Ve kanuna aykırı bu hareket hukuk düzenince korunmaz.

Ancak her nasılsa evlenmeden sonra eşlerden biri mahkemeden izin almadan, yasal olmayan yolla cinsiyet değiştirirse durum ne olacaktır? Yani evlilik tarihinden sonra örneğin erkek eş ameliyatla cinsiyet değiştirerek kadın olmuş ise bu durumda taraflar arasındaki evlilik ne olacaktır? Evlilik geçerliliğini devam mı ettirecektir? Yahut mevcut evlilik kendiliğinden sona erecek midir? Yoksa eşlerden birisi evliliğin sona ermesine ilişkin herhangi bir işlem yapmadığı sürece evlilik devam mı edecektir?

Bu konuda kanunda bir düzenleme, bir açıklık bulunmamaktadır. Ancak Türk halkının gelenek ve görenekleri, genel ahlak anlayışı, kanunda açıkça evliliğin iki ayrı cins arasında gerçekleştirilebileceğinin belirtilmesi, aynı cinsten iki kişinin evlenmesinin hukukumuza göre yasak olması, evli bir kişinin cinsiyet değişikliğine izin verilmemesi gibi durumlar düşünüldüğünde mevcut evliliğin sonlanmasının gerektiğini düşünmekteyiz. Ancak evliliğin nasıl sona erdirileceği konusunda bir netlik yoktur. Zira evliliğin yapıldığı sırada eşlerin iki ayrı cinsten olması ve cinsiyet değişikliğinin sonradan olması nedeniyle vasıfta hata iddiasıyla evliliğin feshi istenemez. Yahut sadece cinsiyet değişikliği nedeniyle haysiyetsiz hayat sürme, şiddetli geçimsizlik nedeniyle gibi herhangi bir boşanma nedenine dayanılarak boşanma talebinde de bulunulamaz. Bu durum mutlak butlan nedenleri arasında sayılmadığından evliliğin mutlak butlan nedeniyle de iptali talep edilemez.

Kanaatimize göre aynı eşlerden birinin ölmesi durumunda olduğu gibi eşlerden birinin cinsiyet değişikliğini gerçekleştirmesi durumunda da cinsiyet değişikliğinin gerçekleştiği andan itibaren evliliğin kendiliğinden sona erdiğini kabul etmek uygun olacaktır. Yahut eşlerden birinin cinsiyet değişikliği nedeniyle evliliğin sona erdiğinin bir tespit davası ile talep edilmesi de düşünülebilir.

Bir kişinin önceden evlenmiş ve boşanmış olması cinsiyet değişikliğine engel midir? Kanunda cinsiyet değişikliğine izin verilebilmesi için kişinin halen evli olmaması aranmaktadır. Buradan hareketle bir kişinin önceden evlenmiş olması, bu evliliğin sona ermiş olması şartıyla, cinsiyet değişikliğine izin verilmesine engel değildir.

Bir kişinin çocuk sahibi olması cinsiyet değişikliğine engel midir? Bir kişinin çocuk sahibi olması tek başına cinsiyet değişikliğine engel değildir. Kanunda belirtilen nitelikte rapor alınarak kişinin üreme yeteneğini sürekli olarak kaybettiği belgelendiği takdire ve kanundaki diğer koşulların bulunması durumunda çocuk sahibi olan bir kişi de cinsiyet değiştirebilir.

Çocuk sahibi bir kişinin cinsiyet değiştirmesi durumunda çocuğun velayeti ne olacaktır? cinsiyet değiştirmesi durumunda çocuğun velayetinin ne olacağı, kime verileceği konusunda kanunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Velayet hakkı eşlerden birine verilirken çocuğun üstün yararı, gelişimi yönünden kimin yanında kalmasının daha uygun olacağı değerlendirilir. Cinsiyet değiştiren ebeveyne velayetin verilmesini engelleyen bir kanun hükmü bulunmamaktadır. Ancak öncelikle bu konuda uzman pedagog, psikolog vs.den rapor alınmalı ve cinsiyet değiştiren eşe çocuğun velayetinin verilmesinin çocuğun gelişimine ve üstün yararına uygun olup olmadığı değerlendirilerek karar verilmelidir.

Benzer şekilde cinsiyet değiştirilen eşe velayet verilmediği takdirde çocuk ile bu ebeveyn arasında kişisel ilişki kurulması tamamen engellenmemelidir. Ancak yine uzman pedagog, psikolog vs.den rapor alınarak ve çocuğun üstün yararı ve gelişimi göz önünde bulundurularak kişisel ilişkinin süresi ve sıklığı belirlenmelidir.

Ankaranın başarılı ve deneyimli boşanma avukatlarından olan Avukat Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi olarak bu yazımızda, eşlerden biri cinsiyet değiştirirse ne olur konusu ele alınmıştır. Tarafların hak kaybına uğramaması ve bu zorlu süreci daha iyi atlatabilmeleri için eşler arasındaki uyuşmazlıkların alanında uzman avukatlarla birlikte gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada Ankara Boşanma Avukatı Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi bilgi ve tecrübesiyle hukuki sorunlarınızın çözümünde danışmanınız ve desteğiniz olacaktır.