EVLAT EDİNMENİN ŞEKLİ VE USULÜ

Öncelikle belirtmek gerekir ki evlat edinme ancak mahkeme kararıyla mümkün olmaktadır. Noterde yapılacak bir işlemle veya anne babanın çocuğunu evlatlık verdiğine ilişkin imzalayacağı bir belge veya yapacağı bir sözleşme ile evlat edinme söz konusu olamaz.

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 315. maddesinde evlat edinmenin şekli ve usulü düzenlenmiştir. Bu madde şu şekildedir:

“Evlât edinme kararı, evlât edinenin oturma yeri; birlikte evlât edinmede eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince verilir. Mahkeme kararıyla birlikte evlâtlık ilişkisi kurulmuş olur.

Evlât edinme başvurusundan sonra evlât edinenin ölümü veya ayırt etme gücünü kaybetmesi, diğer koşullar bundan etkilenmediği takdirde evlât edinmeye engel olmaz.

Başvurudan sonra küçük ergin olursa, koşulları daha önceden yerine getirilmiş olmak kaydıyla küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümler uygulanır.”

Bu düzenlemeden de açıkça anlaşılacağı üzere evlatlık ilişkisi mahkeme kararıyla kurulur. Açılan evlat edinme davası sonucunda mahkeme evlat edinmeye karar verir. Yani bir kişi evlat edinmek istiyorsa evlat edinme davası açmalıdır. Evlat edinmeye ilişkin kararın hüküm ifade etmesi için kesinleşmesi şarttır. Bu karar kesinleşmeden uygulanamayacaktır.

Evlat edinme davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemesi bulunmayan yerlerde de asliye hukuk mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla bu davaya bakacaktır.

Evlat edinme davasında yetkili mahkeme ise kişi tek başına evlat edinecekse evlat edinenin oturma yeri mahkemesi, birlikte evlat edinecekler ise eşlerden birinin oturma yeri mahkemesidir.

Bir kişi evlat edinmek için dava açtıktan sonra ölür ise veya ayırt etme gücünü kaybederse ne olacaktır? Bu sorunun cevabı kanunda yer almaktadır. Eğer kişi evlat edinme davası açtıktan sonra ölürse veya ayırt etme gücünü kaybederse, koşullar bundan etkilenmediği takdirde, bu durum evlat edinmeye engel olmayacaktır. Yani açılan evlat edinme davasına devam edilecek ve şartlar gerçekleşmiş ise evlat edinme kararı verilebilecektir.

Önceki yazılarımızda küçüğün evlat edinilmesi ile erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi konularına ayrıntısıyla yer verilmiştir. Zira küçüklerin evlat edinilmesinde gerekli olan şartlar ile erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesinde gerekli olan şartlar farklılık göstermektedir.

Peki küçüğün (18 yaşından küçük çocuğun) evlat edinilmesi için dava açıldıktan sonra çocuk ergin olmuşsa (18 yaşını doldurmuşsa) bu durumda ne olacaktır? evlat edinme için aranılan şartlar ve prosedür değişecek midir? Hayır. Küçüğün evlat edinilmesi için evlat edinme davası açıldıktan küçük ergin olursa daha önceden koşulların yerine getirilmiş olması kaydıyla, küçüğün evlat edinilmesine ilişkin hükümler uygulanacaktır.

Evlat edinme davası açıldığında hakim karar vermeden önce neleri göz önünde bulunduracaktır? Evlat edinme davalarında neler, hangi hususlar incelenecektir? Evlat edinme davasında incelenecek konular nelerdir? evlat edinme davasında yargılama nasıl yapılır? Bu husus TMK’nun 316. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Evlât edinmeye, ancak esaslı sayılan her türlü durum ve koşulların kapsamlı biçimde araştırılmasından, evlât edinen ile edinilenin dinlenmelerinden ve gerektiğinde uzmanların görüşünün alınmasından sonra karar verilir.

Araştırmada özellikle evlât edinen ile edinilenin kişiliği ve sağlığı, karşılıklı ilişkileri, ekonomik durumları, evlât edinenin eğitme yeteneği, evlât edinmeye yönelten sebepler ve aile ilişkileri ile bakım ilişkilerindeki gelişmelerin açıklığa kavuşturulması gerekir.

Evlât edinenin altsoyu varsa, onların evlât edinme ile ilgili tavır ve düşünceleri de değerlendirilir.”

Bu davalarda hakim davayı ayrı bir titizlikle inceleyecek her türlü durumu ve koşulları araştırıp değerlendirerek karar verecektir. Hakim gerekli araştırmaya re’sen yani kendiliğinden yapacaktır.

Hakim tarafından yapılan araştırmada özellikler şu hususlar incelenip değerlendirilecektir:

• Evlat edinen ve edinilenin kişiliği , sağlığı
• Evlat edinen ve edinilenin karşılıklı ilişkileri
• Evlat edinen ve edinilenin ekonomik durumları
• Evlat edinenin eğitme yeteneği
• Evlat edineni evlat edinmeye yönelten nedenler
• Aile ilişkilerindeki gelişmeler
• Bakım ilişkisindeki gelişmeler

Ayrıca yargılama sırasında evlat edinen ile evlat edinilen hakim tarafından dinlenecektir. Gerektiğinde evlat edinme talebi konusunda hakim uzman görüşüne başvuracak, bu konuda sosyal inceleme raporu alacaktır.

Yargılama sırasında evlat edinilmek istenilen küçüğün anne ve babasının evlat edinmeye rızası olup olmadığı konusunda beyanı alınacaktır.

Ayrıca evlat edinenin altsoyu yanı çocuğu varsa, çocuklarının da evlat edinmeyle ilgili tavır ve düşünceleri de hakim tarafından değerlendirilecektir.

Hakim tüm bu hususları değerlendirerek mevzuat hükümleri çerçevesinde vicdani kanaatine göre bir karar verecektir.

Mahkeme tarafından evlat edinilmeye karar verilmesiyle birlikte evlatlık ilişkisi kurulmuş olacaktır. Ancak bu kararın hüküm ifade edebilmesi için kesinleşmesi şarttır. Karar kesinleştikten sonra nüfus kayıtlarına işlenecektir.

Ankaranın başarılı ve deneyimli boşanma avukatlarından olan Avukat Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi olarak bu yazımızda, evlat edinmenin şekli ve usulü konusu ele alınmıştır. Tarafların hak kaybına uğramaması ve bu zorlu süreci daha iyi atlatabilmeleri için eşler arasındaki uyuşmazlıkların alanında uzman avukatlarla birlikte gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu aşamada Ankara Boşanma Avukatı Esra Demirel ve Demirel Hukuk Ofisi bilgi ve tecrübesiyle hukuki sorunlarınızın çözümünde danışmanınız ve desteğiniz olacaktır.